Στα βήματα του Ρίτσου στη Μονεμβασιά!

«Κυρά Μονοβασιά μου, πέτρινο καράβι μου. Χιλιάδες οι φλόκοι σου και τα πανιά σου. Κι όλο ασάλευτη μένεις να με αρμενίζεις μες στην οικουμένη» έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος για τη Μονεμβασιά, την ιδιαίτερη πατρίδα του. Για τον άγριο βράχο, την Ακρα Mινώα -της αρχαιότητας- που αποκόπηκε από την Πελοπόννησο με έναν σεισμό το 375 μ.X. και πήρε τη μορφή που πήρε σήμερα, μόνο ζωντανές αναμνήσεις έχουμε που σμίγουν στο μπλε της θάλασσας και χάνονται στο άπειρο.

Στον «Βράχο της Μονεμβασιάς» συνδιαλέγεται η πέτρα με το μπλε της θάλασσας. Η υποβλητικότητα των μεσαιωνικών χρόνων ανταμώνει το σήμερα και πλέκει το ρομαντικό εγκώμιο της φύσης και της μοναδικότητας. Σας προτείνουμε μια βόλτα στα γραφικά σημεία της πόλης της Μονεμβασιάς για να περπατήσετε στα βήματα του εθνικού μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου και να διαβάσετε ξανά ποιήματά του.

Από το «Κανόνι» μπορείτε να κατηφορίσετε προς τα θαλάσσια τείχη και να επισκεφθείτε τη μεγάλη πλατεία με την εκκλησία της Παναγίας Χρυσαφίτισσας του 17ου αι. Η μικρή πηγή της, μάλιστα, θεωρείται αγίασμα. Περιπλανηθείτε στα δαιδαλώδη πέτρινα σοκάκια της Κάτω Πόλης, χαθείτε σε ατελείωτους περιπάτους και εντοπίστε το σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Μονεμβασίτης ποιητής Γιάννης Ρίτσος.

Κάθε σπίτι, εκκλησία και γωνιά της μεσαιωνικής πολιτείας, κάθε αρχοντικό έχει και τη δική του ιστορία. Βυζαντινά σύμβολα, ενετικά οικόσημα, ντάπιες και πολεμίστρες συγκροτούν το ατελείωτο ιστορικό σταυροδρόμι πολιτισμού. Ανηφορίστε στο κεντρικό καλντερίμι, στην φημισμένη οδό Γιάννη Ρίτσου, με τα τουριστικά μαγαζάκια και δώστε μια ανάλαφρη νότα στην καθημερινότητά σας. Η σιωπηλή, μεσαιωνική ατμόσφαιρα του κάστρου αυτομάτως διανθίζεται από στιγμές χαράς και πηγαίου αυθορμητισμού όσων την κατακλύζουν. Γνωρίστε την Καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, όπου ο Γιάννης Ρίτσος με τις περισσότερες από 100 ποιητικές συλλογές και συνθέσεις, έκανε τα πρώτα του βήματα και πέρασε τα πιο ανέμελα χρόνια της παιδικής του ηλικίας.

Αρχικά η οικογένεια έμενε σε ένα σπίτι απέναντι από την εκκλησία της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας αλλά με τη γέννηση του ποιητή, μετακόμισε στο σπίτι που βρίσκεται περίπου 150 μέτρα από την κεντρική πύλη της Καστροπολιτείας, δίπλα στα τείχη. Σήμερα έξω από το σπίτι, δεσπόζει η προτομή του μεγάλου Έλληνα ποιητή να αγναντεύει το βαθύ ελληνικό μπλε. Καθώς το σπίτι ήταν πολύ μεγάλο για την τότε εποχή, το έλεγαν, όπως έχει σημειώσει η αδελφή του Γ. Ρίτσου, Λούλα, «το Χάνι της Γραβιάς». Εκεί, στη Μονεμβασιά, ο Γιάννης Ρίτσος έμαθε τα πρώτα του γράμματα και δοκίμασε σε ηλικία 8 ετών να γράψει τους πρώτους του στίχους.

Στη Μονεμβασιά ο Ρίτσος θα επιστρέψει πλέον στα τέλη της δεκαετίας του ’70, όπου και θα γράψει τα πρώτα ποιήματα της συλλογής «Μονοβασιά» (1976). Την ίδια περίοδο το έργο του αναγνωρίζεται διεθνώς. Ο Ρίτσος έλαβε το 1977 το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη και την Φιλία των Λαών. Ο ποιητής επέστρεψε πλέον οριστικά στη γενέτειρα του, στο «Πέτρινο Καράβι» όπως την έλεγε, με το θάνατο του, στις 11 Νοεμβρίου του 1990.

Στο Λιοτρίβι και στις Βελιές

Πέρα από το σπίτι και την «τελευταία κατοικία» του Γιάννη Ρίτσου στη Μονεμβασιά, μνήμες από τη ζωή του μεγάλου Έλληνα ποιητή μπορεί να εντοπίσει κανείς και στο Λιοτρίβι, στο αρχοντικό στις Βελιές, το οποίο αποτέλεσε για δεκαετίες και έως το 1930 το εξοχικό σπίτι της οικογένειας Ρίτσου. «Στις Βελιές, που περνούσαμε τον περισσότερο καιρό του καλοκαιριού, τα περιβόλια ήταν γεμάτα καρπούς. Παίρναμε τα καλάθια στο χέρι να μαζέψουμε φρούτα, σταφύλια, καρύδια και αμύγδαλα. Κοντά στο σπίτι μας υπήρχε μια μεγάλη βρύση, πηγή με τρεχούμενο νερό. Εκεί πηγαίναμε να δούμε τις γυναίκες να πλένουν και να λευκαίνουν και τους άντρες να ποτίζουν τα ζωντανά τους. Το νερό συνέχιζε να τρέχει κάτω από τα πλατάνια, τις λεύκες και τις καλαμιές, και να ποτίζει με τα αυλάκια του τα χτήματα των Ρίτσων. Εδώ κυνηγούσαμε βατράχια, τσαλαβουτούσαμε και ξαπλώναμε κάτω από τις σκιές στις ψάθες, που φέρναμε από το σπίτι. Την εποχή του τρύγου τρέχαμε στ’ αμπέλια ανάμεσα στους εργάτες και τις εργάτριες και ξεχνιόμαστε στα πατητήρια. Τα λιακωτά γέμιζαν μαύρη σταφίδα που ξεραινόταν στον ήλιο και στα βαρέλια ακούγαμε να σιγοβράζει ο μούστος. Το γλυκόπιοτο κρασί της Μονεμβάσιας και όλης της γύρω περιοχής είναι ονομαστό. Όταν είχε κυνήγι, οι θείοι και ο πατέρας έφευγαν με τους υπηρέτες και τα σκυλιά και οι γυναίκες έκαναν κάποια επίσκεψη σε συγγενείς και κουμπάρους» είχε γράψει ο Ρίτσος.