Μύρισε μπαρούτι!

Στο μουσείο Υδροκίνησης της Δημητσάνας, ένα από τα 7 μουσεία του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς, θα δείτε μπαρουτόμυλους και ίσως στο βάθος η φωνή του Κολοκοτρώνη «ο κόσμος μας έλεγε τρελούς» έλθει ξανά στα αυτιά σας. Γιατί όλα μπορούν να συμβούν στην απίστευτη Αρκαδία και στο μουσείο πρότυπο στα Βαλκάνια έξω από τη Δημητσάνα, στις πλαγιές του ξακουστού Λούσιου, στην τοποθεσία Κεφαλάρι του Αϊ-Γιάννη.

Η ιστορία της Δημητσάνας είναι συνδεδεμένη με τους μπαρουτόμυλους από τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας. Όλο το μπαρούτι της επανάστασης του 1821 φτιαχνόταν εδώ στη Δημητσάνα, σε 90 μπαρουτόμυλους που παίρνανε ζωή από τα νερά του ποταμού Λούσιου. Για αυτό ο Κολοκοτρώνης συγκεκριμένα έλεγε «Μπαρούτι είχαμε, έκαμνε η Δημητσάνα». Και μέχρι να πατάξουν τον ζυγό, το έδιναν για να γλιτώσουν από κανένα φόρο. Μήπως ήρθε η ώρα να δείτε από κοντά τον τρόπο παραγωγής και να μυηθείτε στην τέχνη του μπαρουτιού; Λένε, μάθε τέχνη και άστηνε…

Στο μουσείο της υδροκίνησης της Δημητσάνας μαθαίνετε χρήσιμες πληροφορίες. Στο παρελθόν, ξύλινα καδρόνια ανεβοκατέβαιναν με τη βοήθεια του νερού, που γύριζε ένα μεγάλο ξύλινο άξονα. Κάτω από κάθε καδρόνι αντιστοιχούσε ένα πέτρινο γουδί, όπου το νίτρο (νιτρικό κάλιο) ανακατευόταν με θείο και άνθρακα και γινόταν μπαρούτι, κάτω από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα των καδρονιών. Και απορείτε ακόμη που το μουσείο συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των επισκεπτών παγκοσμίως;

Με την επίσκεψή σας στο μουσείο, διαπιστώνετε ότι κάθε ένα από τα αναπαλαιωμένα κτήρια έχει μια θεματική ενότητα. Στο πρώτο κτήριο συναντάτε μια νεροτριβή και έναν αλευρόμυλο. Στην περιοχή της Δημητσάνας, μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, υπήρχαν περίπου 20 νεροτριβές, που χρησιμοποιούνταν για να πλένονται τα υφαντά. Η νεροτριβή ήταν τέχνη για την εποχή εκείνη και καλύτερο μάστορα εκλάμβαναν αυτόν που ήξερε πόσο χρόνο πρέπει να αφήσει το ύφασμα στο νερό. Στον αναπαλαιωμένο αλευρόμυλο, αδράξτε την ευκαιρία και ρίξτε σπόρους καλαμποκιού, παρακολουθώντας τον τρόπο άλεσης και παρασκευής αλευριού. Δίπλα, στο δωμάτιο με το τζάκι που αποτελούσε τη μόνιμη κατοικία του αλευρά και της οικογένειάς του, αισθανθείτε την αύρα του περασμένου χρόνου.

Η περιοχή που βλέπετε έξω από τον μύλο, η οποία ήταν προστατευμένη με στέγαστρο, χρησίμευε για την προστασία του ρακοκάζανου, που στηνόταν εκεί για την παραγωγή του τσίπουρου. Αργότερα, στη Δημητσάνα, θα τσουγκρίσετε στην υγειά της καλής παρέας και του ελληνικού φυσικού μεγαλείου.

Κατά την περιήγησή σας, βλέπετε ακόμη το διώροφο σπίτι, που ήταν η κατοικία του βυρσοδέψη, ενώ ο χώρος, που σήμερα φιλοξενεί το κυλικείο του μουσείου, επίσης ζεσταινόταν με τζάκι. Το σπιτικό έκθεμα του βυρσοδεψείου βρίσκεται χαμηλότερα και είναι χωρισμένο σε επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο περιγράφει το αρχικό στάδιο επεξεργασίας του δέρματος με νερό και ασβέστη. Στο δεύτερο επίπεδο βρίσκονται οι γούρνες για τη δέψη. Στο τρίτο επίπεδο, ο χώρος είναι ευάερος γιατί χρησίμευε για το στέγνωμα των δερμάτων, ενώ στο τελευταίο επίπεδο κυριαρχεί το φως για τις εργασίες της μετάδεσης.

Από το λιθόστρωτο μονοπάτι οδηγηθείτε σε μια δεξαμενή που καταλήγει στον φημισμένο μπαρουτόμυλο. Εκεί το νερό περιστρέφεται γύρω από άξονα κινώντας παλινδρομικά ράβδους, οι οποίες συνθλίβουν τις πρώτες ύλες του μπαρουτιού. Θαυμάστε, λοιπόν, την ιστορία του μπαρουτιού που αναδεικνύει αυτό το υπέροχο υπαίθριο μουσείο και αισθανθείτε πρωτοπόροι ως Έλληνες, απόγονοι, καθώς η παραγωγή μπαρουτιού στην Ευρώπη δεν υπήρχε από τον 18ο αιώνα.

Μετά την επίσκεψη στο μουσείο, φυσικά και να βολτάρετε στα μονοπάτια του Λούσιου, κατεβαίνοντας στο Παλιοχώρι και για να δείτε τη μονή του Φιλοσόφου και του Προδρόμου και την Αρχαία Γορτύνα. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου, οπότε σας περιμένουν νοστιμότατες τοπικές γεύσεις και φρέσκα κρέατα στις τοπικές ταβέρνες τριγύρω. Ένας όμορφος, υπέροχος κόσμος!