Πρόγραμμα Οδικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2011-2020
(17/9/2010)
Η αρμόδια Επιτροπή της ΕΕ ενέκρινε τελικά το νέο φιλόδοξο «Πρόγραμμα για την Οδική Ασφάλεια 2011-2020» που στόχο έχει την μείωση του αριθμού των θανάτων από τροχαία ατυχήματα κατά το ήμισυ μέσα στην επόμενη 10ετία. Μεταξύ των μέτρων που προβλέπονται περιλαμβάνεται η προώθηση νέων «έξυπνων» τεχνολογιών κ.ά.
Το «Πρόγραμμα για την Οδική Ασφάλεια 2011- 2020» που προωθεί η ΕΕ περιλαμβάνει μια σειρά πρωτοβουλιών, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και εθνικό επίπεδο, με στόχο την βελτίωση των οχημάτων και των υποδομών καθώς και της συμπεριφοράς των χρηστών των δρόμων. Στόχος του είναι η μείωση του αριθμού των θανάτων στο ευρύτερο οδικό δίκτυο της ΕΕ κατά το ήμισυ μέσα στην επόμενη 10ετία.Πριν αναφερθούμε στο εν λόγω πρόγραμμα αξίζει να αναφέρουμε ορισμένα στατιστικά στοιχεία που αποδεικνύουν το σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει στην παρούσα φάση η ΕΕ.- Μέσα στο 2009 περισσότεροι από 35.000 άνθρωποι βρήκαν τον θάνατο στους δρόμους της ΕΕ, δηλαδή μια πόλη μεσαίου μεγέθους.- Σε κάθε θάνατο αντιστοιχούν, κατ’ εκτίμηση, 4 τραυματισμοί με μόνιμη αναπηρία όπως εγκεφαλικές κακώσεις ή βλάβη του νωτιαίου μυελού, 10 σοβαροί τραυματισμοί καθώς και 40 ελαφρά τραυματίες.- Η κοινωνία επιβαρύνεται με κόστος ύψους 130 εκ. ευρώ ετησίως.1. Δράσεις που αφορούν στα οχήματαΣτην διάρκεια του περιόδου 2001- 2010 έγινε πολλή δουλειά στον τομέα των «παθητικών» διατάξεων ασφάλειας για οχήματα, όπως οι ζώνες ασφαλείας και οι αερόσακοι. Μεταξύ των ετών 2011-2020 μια σειρά από νέα μέτρα " ενεργού ασφαλείας " θα αρχίσουν να ισχύουν όσο αφορά τον εξοπλισμό ασφαλείας, και συγκεκριμένα: - Υποχρεωτικός ηλεκτρονικός έλεγχος ευστάθειας (για επιβατηγά, λεωφορεία και φορτηγά, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης και ανατροπής τους)- Υποχρεωτικά συστήματα προειδοποίησης για την αλλαγή λωρίδας κυκλοφορίας (για φορτηγά οχήματα και λεωφορεία)- Υποχρεωτικά συστήματα αυτόματης πέδησης έκτακτης ανάγκης (για φορτηγά οχήματα και λεωφορεία),- Υποχρεωτικές υπενθυμίσεις ζωνών ασφαλείας (φορτηγά και λεωφορεία)- Υποχρεωτικές διατάξεις περιορισμού της ταχύτητας για ελαφρά οχήματα δημόσιας χρήσης / ημιφορτηγά (ισχύει ήδη για τα φορτηγά)Όσον αφορά τα ηλεκτρικά οχήματα, η Επιτροπή θα προτείνει ένα πακέτο συγκεκριμένων μέτρων με τα οποία θα καθορίζονται τα τεχνικά πρότυπα για την ασφάλεια.Η Επιτροπή θα εξετάσει τη δυνατότητα να επεκταθεί η εφαρμογή των προηγμένων Συστημάτων Υποβοηθούμενης Οδήγησης, όπως είναι τα προειδοποιητικά συστήματα αποφυγής της σύγκρουσης,, και να γίνει υποχρεωτική η εκ των υστέρων τοποθέτησή τους στα οχήματα δημόσιας και ιδιωτικής χρήσης.Από το 2003 η νομοθεσία της ΕΕ προβλέπει αυστηρότερες διατάξεις ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι τραυματισμού των ευάλωτων ομάδες, όπως είναι οι πεζοί και οι ποδηλάτες,, καθιστώντας π.χ υποχρεωτικά τα ενεργο-απορροφητικά πρόσθια τμήματα των αυτοκινήτων και τους καθρέπτες χωρίς νεκρές γωνίες. Θα χρειαστεί επίσης να εξεταστεί η δυνατότητα λήψης πρόσθετων μέτρων τεχνικού χαρακτήρα στον τομέα αυτό.Ασφάλεια των οχημάτων στο δρόμο – τεχνικοί έλεγχοιΗ Επιτροπή θα ενισχύσει τη νομοθεσία της ΕΕ όσον αφορά στους τεχνικούς ελέγχους με προοπτική να καθιερωθούν αμοιβαία αναγνωριζόμενοί τεχνικοί έλεγχοι, έτσι ώστε οι έλεγχοι σε ένα κράτος μέλος να αναγνωρίζονται και στα υπόλοιπα..2. Κατασκευή ασφαλέστερης οδικής υποδομήςΕυρωπαϊκή χρηματοδότηση θα χορηγείται μόνον σε υποδομές οι οποίες συμμορφώνονται με τις οδηγίες οδικής ασφάλειας και ασφάλειας σε σήραγγες.Παράλληλα θα εξεταστεί η επέκταση των αρχών της ισχύουσας νομοθεσίας της ΕΕ ώστε να καλύπτουν τη διαχείριση της ασφάλειας υποδομών στο αγροτικό οδικό δίκτυο των κρατών μελών. Με τη νομοθεσία αυτή επιβάλλεται να λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις ασφαλείας στη διαδικασία προγραμματισμού, στο στάδιο προσχεδίου και σχεδίου, όταν αναπτύσσονται οι υποδομές. Επιβάλλει επίσης τη διενέργεια ελέγχων οδικής ασφάλειας στις υποδομές, επιθεωρήσεων και τον εντοπισμό των μελανών σημείων. Η επέκταση των αρχών αυτών και στους αγροτικούς δρόμους θα μπορούσε να γίνει με βάση την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών. 3. Προώθηση της ευφυούς τεχνολογίας Η Επιτροπή θα προτείνει νέες τεχνικές προδιαγραφές, βάσει της οδηγίας ITS (Intelligent Transport Systems Directive) κατά τρόπο που να καθίσταται ευχερής η ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών μεταξύ οχημάτων και μεταξύ οχημάτων και υποδομών (π.χ για να είναι δυνατή η σε πραγματικό χρόνο πληροφόρηση σχετικά με τα όρια ταχύτητας, τη ροή της κυκλοφορίας, τη συμφόρηση, την αναγνώριση των πεζών.)Επιπρόσθετα η Επιτροπή θα επιταχύνει την ανάπτυξη του συστήματος e-call (αυτόματο σύστημα ειδοποίησης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης) του οποίου θα εξετάσει το ενδεχόμενο χρήσης και από τους μοτοσικλετιστές, από τα βαρέα φορτηγά και τα λεωφορεία.4. Ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης των χρηστών των οδώνΟ χρήστης οδών αποτελεί τον πρώτο κρίκο στην αλυσίδα ασφάλειας, αλλά ταυτόχρονα και ο πλέον επιρρεπής στη διάπραξη λαθών. Οποιαδήποτε και αν είναι τα τεχνικά μέτρα που θα εφαρμοστούν, η αποτελεσματικότητα της πολιτικής για την οδική ασφάλεια εξαρτάται τελικά από τη συμπεριφορά των χρηστών. Η εκπαίδευση, η κατάρτιση, και η εφαρμογή του νόμου αποτελούν ουσιώδη στοιχεία. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για την ανάπτυξη μιας κοινής στρατηγικής εκπαίδευσης και κατάρτισης σε θέματα οδικής ασφάλειας. Η συνεργασία αυτή, στο επίπεδο της ΕΕ, θα περιλαμβάνει, κατά προτεραιότητα, την ενίσχυση της ποιότητας του συστήματος χορήγησης αδειών κυκλοφορίας και κατάρτισης, ιδίως με την διεύρυνση του πεδίου οδηγίας ΕΕ για τις άδειες οδήγησης, ώστε να καθιερωθούν: - Ελάχιστα κριτήρια για τους εκπαιδευτές οδήγησης- Η ένταξη της οδήγησης με συνοδό/μαθητείας στην προ της χορήγησης της αδείας περίοδο (π.χ, καθιέρωση ελάχιστης ηλικίας, εμπειρίας και ελάχιστων προϋποθέσεων στις χώρες εκείνες που θα επιλέξουν να κάνουν χρήση του συστήματος αυτού).- Η εξέταση της δυνατότητας να θεσπιστούν περίοδοι δοκιμασίας μετά τις εξετάσεις οδήγησης (στη διάρκεια των οποίων θα εφαρμόζονται ενισχυμένοι έλεγχοι στους νέους οδηγούς)- Η εξέταση της δυνατότητας να εισαχθεί η οικονομική οδήγηση (eco-driving) στις θεωρητικές και πρακτικές δοκιμασίες για ασφαλέστερη και «καθαρή» οδήγηση.5. Αυστηρότερη εφαρμογη του νόμουΗ αποτελεσματικότητα των πολιτικών για την οδική ασφάλεια εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ένταση των ελέγχων και από τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις ασφαλείας. Η εφαρμογή του νόμου εξακολουθεί να αποτελεί ένα κρίσιμης σημασίας παράγοντα στη διαμόρφωση των συνθηκών για μια σημαντική μείωση του αριθμού των θανάτων και των τραυματισμών. Η οδήγηση με υπερβολική ταχύτητα, υπό την επήρεια οινοπνεύματος, και χωρίς ζώνη ασφαλείας εξακολουθούν να θεωρούνται οι τρείς κυριότερες αιτίες των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων. Στα μέτρα ενίσχυσης της εφαρμογής των ελέγχων, τόσο σε όλη την ΕΕ όσο και στα επιμέρους κράτη μέλη, θα συμπεριλαμβάνονται:- Η ανάπτυξη από τα κράτη μέλη εθνικών σχεδίων εφαρμογής (π.χ. στόχοι σχετικοί με τα ζητήματα προτεραιότητας και με την ένταση των ελέγχων σε εθνικό επίπεδο).Παράλληλα θα εντατικοποιηθούν εκστρατείες ευαισθητοποίησης και συνειδητοποίησης σε όλη την ΕΕ που θα αφορούν στην οδήγηση σε κατάσταση μέθης, οι επιβαλλόμενες ποινές θα πρέπει να συνοδεύονται από προληπτικά μέτρα. Π.χ, η Επιτροπή θα εξετάσει τη θέσπιση νομοθετικών μέτρων με τα οποία να επιβάλλεται η υποχρεωτική τοποθέτηση συστήματος ακινητοποίησης του οχήματος λόγω μέθης για ειδικές επαγγελματικές κατηγορίες, όπως είναι οι οδηγοί σχολικών λεωφορείων, ή την εφαρμογή προγραμμάτων αποκατάστασης (για επαγγελματίες οδηγούς και μη) ως αποτέλεσμα της διάπραξης τροχαίων παραβάσεων σε κατάσταση μέθης. Η μεγαλύτερη διασυνοριακή τροχαία παράβαση εξακολουθεί να είναι η υπερβολική ταχύτητα. Η Επιτροπή θα θέσει ως προτεραιότητα τη θέσπιση νομικά δεσμευτικών μέτρων σχετικών με τη διασυνοριακή ανταλλαγή πληροφοριών στον τομέα της οδικής ασφάλειας (προταθείσα οδηγία του 2008) βάσει της οποίας να μπορεί να γίνει ο εντοπισμός και η επιβολή κυρώσεων στους αλλοδαπούς παραβάτες για παραβάσεις που αφορούν τις ζώνες ασφαλείας, την υπερβολική ταχύτητα, την κατανάλωση οινοπνεύματος και τους φωτεινούς σηματοδότες.Πρόγραμμα δράσης για την οδική ασφάλεια 2001-2010Παρά το γεγονός ότι δεν έχει επιτευχθεί πλήρως ο φιλόδοξος στόχος που τέθηκε το 2001 για τον περιορισμό στο μισό του αριθμού των θανάτων μέχρι το 2010,, έχουν σημειωθεί όμως σημαντικές πρόοδοι.- Ο αριθμός των θανάτων αναμένεται να σημειώσει πτώση περισσότερο από 40% (από 25% στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας).- Ο αριθμός των θανάτων από τροχαία ανά εκατομμύριο κατοίκων έχει μειωθεί, από 113 το 2001 σε 69 το 2009, για το σύνολο των σημερινών 27 κρατών μελών. Δηλαδή έχει πλησιάσει τον αριθμό των κρατών μελών με τις καλύτερες επιδόσεις το 2001 (του Ηνωμένου Βασιλείου, της Σουηδίας και των Κάτω Χωρών, με 61, 62 και 66 θανάτους αντίστοιχα ανά εκατομμύριο κατοίκων).Το πρόγραμμα δράσης για την οδική ασφάλεια (2001-2010) αποτέλεσε έναν ισχυρό καταλύτη για τις προσπάθειες βελτίωσης της οδικής ασφάλειας από πλευράς τόσο της ΕΕ όσο και των κρατών μελών.
