Super Αφιέρωμα ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ

Η χρήση των λιπαντικών είναι αναγκαία για τη λειτουργία των μηχανών, αφού βασικός προορισμός τους είναι η μείωση της τριβής (άρα και της απώλειας έργου) και προστασία από τη φθορά των κινητών μερών. Σε ένα αυτοκίνητο, υπολογίζεται, ότι το 6% από την ενέργεια που αποδίδει το καύσιμο, καταναλώνεται σαν ενέργεια τριβών. Οι βασικές ιδιότητες που πρέπει να έχει ένα λιπαντικό, είναι οι εξής:

Σ αυτήν την ιδιότητα οφείλεται η μείωση των τριβών καθώς και των φθορών σε μία μηχανή. Με το σχηματισμό ενός φιλμ από λιπαντικό ανάμεσα στις κινούμενες μεταλλικές επιφάνειες, επιτυγχάνεται η μετατροπή της τριβής από «ξηρά» σε «υγρή». Οι λιπαινόμενες μεταλλικές επιφάνειες, ασκούν πίεση τείνοντας να απομακρύνουν το φιλμ του λιπαντικού, το οποίο για να αντισταθεί πρέπει να είναι σε θέση να «φέρει» φορτίο.

Η θερμότητα που αναπτύσσεται από το έργο της μηχανής που καταναλώνεται σε ενέργεια τριβών πρέπει να απαχθεί από τα σημεία τριβής για να αποτραπεί η δημιουργία υψηλών θερμοκρασιών. Το ρόλο του ψυκτικού μέσου παίζει το λιπαντικό. Η ικανότητα του λιπαντικού να ψύχει τις τριβόμενες επιφάνειες, έχει άμεση σχέση με την ειδική του θερμότητα και τη θερμική του αγωγιμότητα.

Το λιπαντικό δεν πρέπει να περιέχει, ούτε να δημιουργεί ουσίες που είναι δυνατό να προσβάλλουν (διαβρώσουν) τις τριβόμενες επιφάνειες, καθώς και το υπόλοιπο σύστημα λίπανσης (αγωγούς και δεξαμενή αποθήκευσης). Πολλές φορές το λιπαντικό καλείται να προστατεύσει τις λιπαινόμενες επιφάνειες, από διάβρωση οφειλόμενη σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως υγρασία, οξυγόνο κ.λπ.

Το λιπαντικό δεν πρέπει κάτω από τις δυσμενείς συνθήκες λειτουργίας, να υφίσταται αλλοιώσεις τέτοιες, που να απαγορεύουν την παραπέρα χρήση του. Ένα μέγεθος που χαρακτηρίζει τα λιπαντικά, είναι το ιξώδες. Χονδρικά θα μπορούσαμε να πούμε, ότι το ιξώδες φανερώνει πόσο παχύ ρευστό είναι ένα λιπαντικό. Για μια συγκεκριμένη θερμοκρασία, όσο χαμηλότερο είναι το ιξώδες, τόσο πιο λεπτόρρευστο θα είναι το λιπαντικό. Το ιξώδες ενός λιπαντικού μεταβάλλεται αντιστρόφως ανάλογα σε σχέση με τη θερμοκρασία, πράγμα που σημαίνει, ότι στις υψηλές θερμοκρασίες το λάδι γίνεται πιο λεπτόρρευστο. Οι μεταβολές αυτές είναι ανεπιθύμητες. Στην πραγματικότητα οι απαιτήσεις μας είναι διαμετρικά αντίθετες, αφού για την καλή λίπανση και την εύκολη εκκίνηση ενός κρύου κινητήρα χρειάζεται χαμηλό ιξώδες.

Ο εκάστοτε κατασκευαστής ορίζει το τύπο του λιπαντικού για τον κινητήρα που κατασκευάζει, μέσω μιας κωδικής ονομασίας (για παράδειγμα 0W-40). Σύμφωνα με τη Society of Automotive Engineers (SAE), ο βαθμός χειμώνα (winter) ακολουθείται από το γράμμα W και, όσο μικρότερος είναι, τόσο πιο σταθερό παραμένει το ιξώδες του λιπαντικού σε χαμηλές θερμοκρασίες (δηλαδή τα 10W εμφανίζουν καλύτερη συμπεριφορά στο κρύο από τα 20W). Το 40 που ακολουθεί, είναι ο βαθμός καλοκαιριού και, όσο μεγαλύτερος είναι, τόσο περισσότερο παραμένει σταθερό το λάδι σε υψηλές θερμοκρασίες.

Ο όρος «ιξώδες», χαρακτηρίζει την αντίσταση που παρουσιάζουν τα υγρά (και τα αέρια) στη ροή τους. Η αντίσταση που παρουσιάζουν τα λιπαντικά (πιο αργή ροή από το νερό, το οινόπνευμα κ.α.) οφείλεται στις διάφορες εσωτερικές τριβές των μορίων του λιπαντικού από τις δυνάμεις συνοχής σε τέτοιο βαθμό, ώστε το ιξώδες αποτελεί το μέτρο αντίστασης του υγρού στη ροή. Δηλαδή, όσο πιο παχύρρευστο είναι ένα υγρό, τόσο μεγαλύτερο ιξώδες.

Αυτό εξαρτάται από τον κατασκευαστή. Εντός του manual αναγράφονται όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε και να πράττετε, αναλόγως βεβαίως του τρόπου αλλά και των συνθηκών οδήγησης σας. Αν τα περισσότερα χιλιόμετρα του αυτοκινήτου γίνονται εντός της πόλης, με συχνά σταμάτα – ξεκίνα, κολλημένοι στην κίνηση για πολλή ώρα ή οδήγηση σε ακραίες συνθήκες (υψηλές ή εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες), τότε συνίσταται η συχνότερη αλλαγή του λιπαντικού.  

Η απάντηση είναι μία και μοναδική! Αυτό που ορίζει ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου σας. Το εγχειρίδιο οδηγιών αναφέρει όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το λιπαντικό του κινητήρα σας. 

Τα ακριβά δεν είναι και τα καταλληλότερα, άρα το σημαντικότερο είναι να χρησιμοποιείτε το λάδι εκείνο που πληροί τις προδιαγραφές του κατασκευαστή. Τα συμβατικά λιπαντικά προσφέρουν την απαιτούμενη προστασία στον κινητήρα. Αν πάλι εσείς θέλετε και διαθέτετε τα απαιτούμενα χρήματα, μπορείτε να επιλέξετε συνθετικά λιπαντικά για πρόσθετη προστασία του κινητήρα σας. 

Όχι, ένας έμπειρος μηχανικός δεν θα χρειαστεί παραπάνω από 20 λεπτά για να αλλάξει τα λάδια του αυτοκινήτου σας. 

Για την καλύτερη λειτουργία του κινητήρα συστήνεται αλλαγή του φίλτρου σε κάθε αλλαγή λαδιών. Υπολείμματα από το χρησιμοποιημένο λιπαντικό που επικάθονται στο φίλτρο μπορεί να επιβαρύνουν την λειτουργία του κινητήρα.

Η λύση στο πρόβλημα της κατανάλωσης λαδιού εξαρτάται από την ποσότητα της κατανάλωσης και τον τύπο. Τα αυτοκίνητα νέας τεχνολογίας που χρησιμοποιούν λιπαντικά χαμηλού ιξώδους (π.χ. 0W-20) είναι σχεδιασμένα να καταναλώνουν έως και 1λίτρο λαδιού για κάθε 1.000 χλμ σε ακραίες συνθήκες!

Στα αυτοκίνητα που έχουν καταπονημένο κινητήρα και καταναλώνουν λάδι, μια αντικατάσταση με πιο "χοντρό" θα έχει σαν συνέπεια λιγότερη κατανάλωση αλλά όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν η κατανάλωση λαδιού ξεπερνά το 1lt/1.000km, ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να απευθυνθεί σε επισκευαστή.

Για τη βελτίωση των ιδιοτήτων και της ποιότητας των λιπαντικών, υπάρχουν κάποιες χημικές βελτιωτικές, γνωστές σαν πρόσθετα. Τα κυριότερα είδη προσθέτων, είναι τα εξής:

Αποτελείται από μείγμα πολυμερών, που μειώνουν το βαθμό μεταβολής του ιξώδους, σε σχέση με τη θερμοκρασία. Το πρόσθετο αυτό είναι ανενεργό στις χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά αυξάνει το ιξώδες του λιπαντικού στις υψηλότερες θερμοκρασίες, αντισταθμίζοντας έτσι τη φυσική τάση του λαδιού να γίνει πιο λεπτόρρευστο.

Χρησιμοποιούνται για να διατηρούν καθαρό τον κινητήρα, αποτρέποντας το σχηματισμό αποθέσεων.

Όπως και τα απορρυπαντικά πρόσθετα έχουν σα σκοπό να διατηρούν τον κινητήρα καθαρό, πράγμα που επιτυγχάνουν κρατώντας τις διάφορες ακαθαρσίες σε συνεχή αιώρηση.

Τα λιπαντικά μεγάλου ιξώδους προστατεύουν τους ολισθητήρες των εκκεντροφόρων από φθορά, αλλά αυτά τα πρόσθετα δημιουργούν επιπλέον ένα μικροσκοπικό χημικό στρώμα σε κάθε μία από τις τριβόμενες επιφάνειες αποτρέποντας την επαφή μετάλλου με μέταλλο.

Αποτρέπουν την οξείδωση του λιπαντικού.

Μειώνουν τη δράση του νερού και των οξέων που σχηματίζονται μέσα στο λιπαντικό.

Οι ταχύτητες με τις οποίες κινείται το λιπαντικό μέσα στον κινητήρα, αυξάνουν τις πιθανότητες να απορροφηθεί από το λάδι αέρας και να δημιουργηθεί αφρός, μειώνοντας έτσι δραστικά τις λιπαντικές του ιδιότητες.

Πρόσθετα που αυξάνουν την αντοχή του φιλμ του λιπαντικού κάτω από μεγάλες θερμοκρασίες και πιέσεις.

Μη συμπληρώνετε τον κινητήρα με λάδι που έχει διαφορετική ρευστότητα. Το «μείγμα» δεν θα ανακατευτεί σωστά και μόνο ζημιά θα κάνετε.

Αν αλλάζετε λάδια 2 φορές το χρόνο, μπορείτε να επιλέξετε άλλο για το χειμώνα και άλλο για το καλοκαίρι.

Αν αλλάζετε λάδια 1 φορά το χρόνο, επιλέξτε συνθετικά που λειτουργούν σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών. Για Ελλάδα: Από 0W40